Od kilku już tysięcy lat morze wykorzystywane jest do przemieszczania towarów i ludzi. Odkąd starożytny człowiek odkrył skuteczność takiej metody transportu, środki transportu morskiego zaczęły być udoskonalane, powiększane, ulegały specjalizacji i tak dzieje się do czasów nam współczesnych.
Wydaje się, że szczytowy rozkwit i znaczenie transport morski osiągnął w epoce wielkich odkryć geograficznych. To przecież tacy wielcy podróżnicy jak Kolumb, Magellan, Cook i inni dotarli tam, gdzie inni przed nimi dotrzeć nie potrafili, dzięki wyprawom morskim.

Historia morskiego transportu

Początek epoki nowożytnej to także wielki rozkwit handlu, który mógł rozszerzać zasięg swojej aktywności i skali dzięki temu, że transport morski, jako jedyna wówczas metoda podróży międzykontynentalnych, rósł w siłę.
Transport drogą morską spełniał, dzięki swojemu ogromnemu znaczeniu dla ówczesnych gospodarek, znaczącą rolę w cywilizowaniu i urbanizacji niezagospodarowanych terenów. To rozwijający się transport morski wymuszał budowę portów i całego zaplecza dla obsługi statków i handlu.
Porty morskie zaś stały się silnym stymulatorem miastotwórczym.
W ten sposób powstawały i rosły w siłę: Londyn, Brema, Genua, Antwerpia, Nowy Jork i setki innych miast na całym świecie.

W Polsce zależność gospodarki od handlu drogą morską świetnie wykorzystał Gdańsk

Później, w okresie lat 20-tych i 30-tych XX wieku, dzięki dynamicznemu rozwojowi portu morskiego, który nie zaistniałby bez transportu morskiego, powstała i rozwinęła się nadzwyczaj szybko Gdynia.
Nowoczesna żegluga morska funkcjonuje w dwóch zasadniczych wariantach:
– jako żegluga liniowa – charakteryzująca się regularną obsługą stałych portów leżących na wytyczonej dla danej linii trasie. Taki rodzaj żeglugi realizują przede wszystkim kontenerowce przewożące tzw. ładunki drobnicowe, czyli różnorodne towary handlowe lub półprodukty o stosunkowo wysokiej wartości;
– jako żegluga trampowa – realizująca najczęściej przewozy pomiędzy dwoma portami, zgodnie z bieżącym zapotrzebowaniem klienta.
Takie przewozy wykonują z reguły tzw. masowce, czyli statki przewożące duże ilości jednorodnego towaru, który jest zazwyczaj surowcem o dość niskiej wartości jednostkowej. Są to więc tankowce, rudo-węglowce, statki do przewozu skroplonego gazu, itp.
Odrębną dziedziną transportu morskiego są przewozy pasażerskie.
Dziesiątki lat temu, gdy nie było jeszcze samolotów o dalekim zasięgu, jedynym środkiem transportu osób z Europy do Ameryki były tzw. transatlantyki. Wiele krajów utrzymywało tego rodzaju flotę, a w Polsce pasażerska linia transatlantycka funkcjonowała do 1988 roku.
Obecnie pasażerski transport morski ma jedynie bardzo ograniczone, lokalne znaczenie, zaś ogromne statki pasażerskie funkcjonują na atrakcyjnych turystycznie trasach wycieczkowych i pełnią rolę pływających hoteli.